De Katteviller, Millen, Riemst, Limburg, Belgium - Figurative Public Sculpture on Waymarking.com

NL


HASPENGOUW bestaat van oudsher uit een lappendeken van kleine, soms minuscule kerkdorpjes. Die waren meestal volledig in zichzelf gekeerd, bezigden een eigen dialect en waren grotendeels afgesloten van de buitenwereld zegt Ludo Melard, de voorzitter van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Riemst

Volgens Melard was de concurrentie tussen de dorpen bikkelhard. Trouwen met een partner uit een naburig dorp stond zowat gelijk aan hoogverraad. Op de voetbalvelden van de provinciale reeksen ontaardden de derby's niet zelden in regelrechte veldslagen en op de jaarlijkse kermissen werd meer geknokt dan eendjes gevangen of pijpjes geschoten. ,,De concurrentie tussen de dorpen heeft zelfs mensen het leven gekost. Natuurlijk gaat het niet om moorden met voorbedachten rade, maar wel om passionele of dronken doodslag. Geen enkel Riemsters dorp is in de loop van de jaren van die tragedies gespaard gebleven'', aldus Melard

Het is dus niet verwonderlijk dat de Riemstenaren weinig lovende woorden overhadden voor de inwoners van de buurdorpen. Meestal hebben de bijnamen, in sommige gevallen scheldnamen, betrekking op een eigenschap die de meeste mensen liever niet in de schijnwerpers geplaatst zien. Zo staan de inwoners van Herderen te boek als de ,,Koeien'' en dat is niet omdat men er in Herderen herkauwingsverschijnselen op na houdt. ,,In Herderen woonden vroeger veel jongemannen die weinig om handen hadden en hun toevlucht zochten in de drank. Bovendien hadden zij de keuze uit een indrukwekkend aantal cafés. Je kan je voorstellen dat er in het dorp aanzienlijke hoeveelheden alcohol werden verzet. Vandaar dat wordt gesteld dat men in Herderen dorst heeft als een koe'', legt Melard uit.

Ook de ,,Waterratten'', de koosnaam van de dorpsbewoners van Membruggen, heeft een en ander met de overdadige consumptie van geestrijk vocht te maken. ,,Op het einde van de negentiende eeuw nam het drankverbruik in Membruggen problematische vormen aan. Op initiatief van de dorpspastoor werden vele inwoners lid van de zogenaamde waterbond. Vele dorpelingen kozen voortaan voor een levenswandel als geheelonthouder'', zegt Melard.

Aan de Riemstenaren werden dan weer beperkte intellectuele capaciteiten toegeschreven. Zij gaan nog steeds als de ,,Eenwinters'', jonge kalveren, door het leven.

De inwoners van Zichen en Bolder en van Vlijtingen hadden het in de ogen van hun buren wat hoog in de bol. Aan hun hoogmoedig gedrag danken zij respectievelijk de ,,Parrains'' en de ,,Witte Kammezollen''. Witte boorden, zeg maar. ,,Zichen-Bolder was in het Ancien Régime een heerlijkheid en had dus een eigen kerk. Terwijl in het dichtstbijzijnde dorp Zussen alleen een kapel stond. Afgunst is natuurlijk van alle tijden'', zegt Melard.

In andere bijnamen weerklinkt een negatieve, zelfs wat criminele bijtoon. ,,De 'Loerjagers' in Genoelselderen trokken bij nacht en ontij door de bossen en velden van de kasteelheer van Genoelselderen, tegenwoordig de bekende wijnboer Jaap van Rennes, en maakten er clandestien jacht op het wild. 'Loerjagen' betekent in het dialect niet meer dan stiekem jagen'', vertelt Melard. Het grensdorpje Vroenhoven en zijn bewoners ,,de Smokkeleire'' beheersten dan weer jarenlang de smokkeltrafiek van tabak, eieren en boter tussen de Belgische en de Nederlandse grensdorpen.

Maar als het goed is, mag het ook gezegd worden in Riemst. Zo worden de inwoners van het rustieke dorpje Kanne, aan de grens met Maastricht, de ,,Witters'' genoemd, naar de witgekalkte mergelgevels die het straatbeeld bepalen. In Zussen spreekt men van de ,,mergelpensen'', naar de talrijke kalkgroeves en -grotten onder de straten die Riemst in het verleden enige welstand bezorgden en die vandaag de dag nog steeds dienst doen als ondergrondse champignonkwekerijen. De noeste werkers van Val-Meer die in alle vroegte met hun knapzak naar de Luikse hoogovens trokken, werden vereeuwigd met de bijnaam de ,,Knabbeneire''.

Hoewel hun bijnaam anders doet vermoeden, waren de inwoners van Millen niet uitzonderlijk bedreven in het villen van de snorrende huisdieren. ,,De benaming 'Kattenvillers' wijst op de harde boerenstiel in het grotendeels agrarische dorp. Volgens een rijmpje werden de katten er gevild omdat ze toch geen economische waarde hadden, maar werden de honden en de oude paarden tot het uiterste gedreven. Het gedicht is een ode aan de Haspengouwse boerenmentaliteit'', aldus Melard.

Millen is overigens het enige Riemsterse dorpje waar de bijnaam een tastbare gestalte aannam. Een standbeeld voor de kerk in het dorp stelt een bebaarde man met een mes en een angstige kat voor. Aan verdienstelijke inwoners van Riemst wordt sinds een paar jaar een kleine replica geschonken uit dank voor de bewezen gemeenschapsdiensten. Ook op Melards schouw prijkt een dergelijk kleinood. ,,Kwatongen beweren dat het beeldje, met zijn ringbaardje en kalende voorhoofd, Jan Peumans, de burgemeester van Riemst (N-VA), voorstelt'', zegt Melard lachend.

Zoals het zo vaak gaat met dorpse tradities, worden ook de bijnamen niet meer dagelijks in de mond genomen. Ook de rivaliteit tussen de dorpen is sterk afgenomen. De fusiegolf van 1977 is, mede dankzij een grondige voorbereiding, goed verteerd in Riemst. ,,De mobiliteit, en dan vooral bij de jongere generaties, is toegenomen. De meeste jongeren zoeken al snel andere oorden op. In hun plaats komen inwijkelingen en zij hebben meestal geen boodschap aan het verleden van hun nieuwe woonplaats. Daarvan blijft geen dorp gespaard. Het is de teloorgang van het dorpsleven'', zegt Melard ernstig.

Maar dat betekent niet dat de elf bijnamen niet meer bestaan. ,,Het zijn vooral de carnavalsverenigingen die de bijnamen in leven houden. Bovendien zijn ze, op vraag van de burgemeester, aan bod gekomen tijdens de lessen in de Riemsterse scholen. Iedereen die goed heeft opgelet op school, zou zich de elf bijnamen nog voor de geest moeten kunnen halen'', klinkt het.

Ook de eigenschappen die aan de verschillende dorpen worden toegeschreven, vervagen. Zo hebben in Millen gaandeweg behalve de landbouw ook andere economische activiteiten hun intrede gedaan. In Kanne worden ook huizen in baksteen opgetrokken en in Herderen drinken de jongmannen zich niet meer dagelijks laveloos. ,,Kijk maar naar Jan Peumans. Die is afkomstig van Herderen en leeft een bijzonder gematigd, bijna ascetisch bestaan'', zegt Melard lachend.






EN



HASPENGOUW traditionally consists of a patchwork of small, sometimes miniscule church villages. They were mostly completely introverted, occupied their own dialect and were largely cut off from the outside world, says Ludo Melard, the chairman of the History and Antiquity Society Riemst.

According to Melard, the competition between the villages was fierce. Getting married with a partner from a neighboring village was almost equal to high treason. On the football fields of the provincial series the derbies not infrequently erupted in outright battles and at the annual fairs more knocks were caught than ducks were caught or pipes shot. "The competition between the villages even killed people. Of course it is not about premeditated murders, but about passionate or drunken manslaughter. Not a single Riemster village has been spared during the years of those tragedies, "Melard said

It is therefore not surprising that the Riemstenaren had few favorable words for the residents of the neighboring villages. Usually, the nicknames, in some cases abuse names, relate to a property that most people prefer not to see in the spotlight. For example, the inhabitants of Herderen are known as the "Cows", and that is not because they are suffering from ruminating symptoms in Herderen. "In Herderen used to live many young men who had little hands and sought refuge in the drink. In addition, they had the choice of an impressive number of cafes. You can imagine that significant amounts of alcohol were being moved in the village. That is why it is stated that people in Herderen are thirsty as a cow '', Melard explains.

The "Water rats", the pet name of the villagers of Membruggen, also has to do with the excessive consumption of spiritual fluid. "At the end of the nineteenth century, the consumption of alcohol in Membruggen became problematic. On the initiative of the village priest, many inhabitants became members of the so-called water union. Many villagers now opted for a life walk as a teetotaler, "says Melard.

Only limited intellectual capacities were attributed to the Riemstenaren. They still go through life as the "Eenwinters", young calves.


The inhabitants of Zichen and Bolder and of Vlijtingen had it high in the eyes of their neighbors. Due to their haughty behavior they owe the "Parrains" and the "White Kammezollen", respectively. White borders, say. "Zichen-Bolder was a glory in the Ancien Régime and therefore had its own church. While in the nearest village of Zussen there was only a chapel. Envy is of course of all times '', says Melard.

In other nicknames a negative, even some criminal, tone sounds. "The 'Loerjagers' in Genoetenderen traveled through the forests and fields of the castle lord of Genoa, now known as the winemaker Jaap van Rennes, and made a clandestine hunt for the game. "Lunging" in the dialect means no more than stealth hunting ", says Melard. The border village of Vroenhoven and its residents, the Smokkeleire, then controlled the smuggling traffic of tobacco, eggs and butter for years between the Belgian and Dutch border villages.

But if it's good, it can also be said in Riemst. For example, the inhabitants of the rustic village of Kanne, on the border with Maastricht, are called the "Witters", to the whitewashed marlstone walls that determine the street scene. In Sisters we speak of the "marlins", the numerous limestone quarries and caves under the streets that gave Riemst some well-being in the past and that today still serve as underground mushroom nurseries. The hard-working workers of Val-Meer who with their knapsacks went to the Liège blast furnaces in the early hours, were immortalized with the nickname "Knabbeneire".

Although their nickname suggests otherwise, the inhabitants of Millen were not exceptionally adept at skinning the mustaches. "The name 'Catvillers' refers to the hard farmer's farm in the largely agricultural village. According to a rhyme the cats were skinned because they had no economic value, but the dogs and the old horses were pushed to the limit. The poem is an ode to the Haspengouw peasant mentality '', says Melard.

Millen is also the only Riemsterse village where the nickname took a tangible form. A statue in front of the church in the village represents a bearded man with a knife and a fearful cat. A small replica has been donated to meritorious inhabitants of Riemst for a few years now, thanks to the proven community services. There is also such a gem on Melard's mantelpiece. "Kwatongen claim that the statue, with its ring beard and balding forehead, represents Jan Peumans, the mayor of Riemst (N-VA)," says Melard laughingly.



As is so often the case with village traditions, the nicknames are no longer used daily. The rivalry between the villages has also declined sharply. The merger wave of 1977 is, thanks to a thorough preparation, well digested in Riemst. "Mobility, and especially among the younger generations, has increased. Most young people quickly seek other places. In their place are immigrants and they usually have no message to the past of their new home. No village will be spared. It is the loss of village life, "Melard says seriously.

But that does not mean that the eleven nicknames no longer exist. "It is mainly the carnival associations that keep the nicknames alive. Moreover, at the request of the mayor, they were discussed during the lessons in the Riemsterse schools. Anyone who has paid attention at school should be able to remember the eleven nicknames, "it sounds.

The properties attributed to the different villages are also blurred. For example, other economic activities have also been introduced in Millen alongside agriculture. In Kanne brick houses are also being built and in Herderen the young men no longer drink lavish daily. ,, Just look at Jan Peumans. It comes from Herderen and lives a very moderate, almost ascetic existence '', Melard says with a smile.

Name or use 'Unknown' if not known: DE Kattevikker Figure Type: Human Artist Name or use 'Unknown' if not known: Unknown Date created or placed or use 'Unknown' if not known: Unknown Materials used: metal Location: Sint Stefanusstraat

Visit Instructions:
Please upload at least one photo you have personally taken of the sculpture and tell us a little about your impressions of the piece. Additional photos are always appreciated.

Recent Visits/Logs:

Date Logged Log User Rating   06/13/2019 TeamYakara visited it