"De Sint-Plechelmusbasiliek is een katholieke kerk in de Overijsselse stad Oldenzaal en een van de 23 basilieken in Nederland. De kerk is gewijd aan de heilige Plechelmus, een Ierse monnik uit de 8e eeuw, wiens feestdag sinds zijn heiligverklaring in de 10e eeuw op 15 juli op de kerkelijke kalender van het (middeleeuwse) bisdom Utrecht vermeld wordt. Rond deze datum wordt het patroonsfeest in de Oldenzaalse basiliek nog jaarlijks luisterrijk gevierd.
De oudste delen van het bestaande gebouw dateren uit het midden en de tweede helft van de 12e eeuw, maar de geschiedenis van de kerk gaat verder terug. Mogelijk heeft al in de 8e eeuw de rondtrekkende missionaris Plechelmus hier een eerste kerkgebouw gesticht, gewijd aan paus Silvester. In 954 stichtte bisschop Balderik van Utrecht een kapittel in Oldenzaal, vergrootte en vernieuwde de bestaande Silvesterkerk die nu gewijd werd aan Plechelmus, die door de verheffing van zijn relieken de status van heilige verkreeg. Balderik liet bij deze gelegenheid relieken van Plechelmus overbrengen naar de Oldenzaalse kerk. Sindsdien had de Plechelmuskerk van Oldenzaal een hoge status; het kapittel was bijvoorbeeld in de middeleeuwen een van de vier kapittels buiten de stad Utrecht die meestemden bij bisschopsverkiezingen.
Rond 1150 werd de kerk vervangen door een nieuw gebouw in romaanse stijl. Van deze kerk resteren middenschip, noordbeuk, noordertransept en een koortravee. De kerk werd gebouwd van Bentheimer zandsteen en vertoont duidelijk Westfaalse en ook Saksische invloeden met als karakteristiek element het zogeheten Saksische ciboriumgewelf. De dom van Königslutter te Königslutter bij Helmstedt - de grafkerk van keizer Lotharius III - vertoont een aantal opvallende overeenkomsten met de Oldenzaalse Plechelmusbasiliek; beide kerkgebouwen hebben een identieke plattegrond van de viering. In het interieur van de Plechelmus werd het alternerend stelsel toegepast, waarbij middenbeuk en zijbeuken van elkaar worden gescheiden door bogen die door afwisselend zuilen en pijlers worden gedragen. De drie beuken werden overwelfd met kruisgewelven.
Waarschijnlijk onder bisschop Otto II van Lippe (1215-1227) werd de huidige toren met westkoor opgetrokken, waarvan de vierde geleding rond 1250 werd voltooid. De toren wordt vanwege de vroeggotische versieringen wel tot de romanogotiek gerekend. Rond 1500 werd de vijfde torengeleding gebouwd. Tussen 1481 en 1500 werden koor en zuidbeuk in gotische stijl vervangen. Het zuidtransept ging hierbij op in de nieuwe zijbeuk en verloor de topgevel.
De reformatie maakte in de 17e eeuw een einde aan zeven eeuwen liturgie van het Plechelmuskapittel. De indrukwekkende kapittelhuizen binnen de immuniteit van de Plechelmus werden in diezelfde eeuw nog voor afbraak verkocht. Vanaf 1633 tot 1810 werd het kerkgebouw gebruikt door de protestantse gemeenschap van Oldenzaal, die wegens het geringe aantal leden het onderhoud ervan sterk verwaarloosde. Na de teruggave aan de katholieken in 1810 door toedoen van koning Lodewijk Napoleon, die in 1809 een bezoek bracht aan Twente, werd allereerst het monumentale 15e-eeuwse doksaal afgebroken. Er waren verschillende restauraties nodig om het achterstallige onderhoud weg te werken. De belangrijkste daarvan was de restauratie van 1891 tot 1900, onder leiding van Jos Cuypers. Hierbij verdween de 17e-eeuwse Latijnse school boven de noordbeuk, die de kapittelzaal had vervangen, en tevens werd de noordelijke absidiool gereconstrueerd naar voorbeeld van die aan de zuidelijke dwarsarm. Ook liet Cuypers de oorspronkelijke middeleeuwse bepleistering en beschildering van het interieur - die na 1633 onder lagen witkalk bedekt was geraakt - volledig weghakken, waardoor de Bentheimer zandsteen van alle muurvlakken en pijlers geheel zichtbaar is geworden.
Laatste jaren
Wapen van de basiliek, verleend per Koninklijk Besluit van 17 maart 2009.
In 1950 werd aan de kerk bij besluit van Paus Pius XII de eretitel basiliek oftewel basilica minor verleend.
In maart 2006 werd een grote en mede dankzij de steun van cabaretier Herman Finkers succesvolle actie gehouden om de Sint-Plechelmusbasiliek als parochiekerk te behouden. Sinds 2010 is de oude basiliek de parochiële hoofdkerk van de in dat jaar tot stand gekomen Sint-Plechelmusparochie: een samenvoeging van de oude Plechelmusparochie van de stad Oldenzaal met die van de Oldenzaalse Maria-, Antonius-, Drie-eenheids- en Emmauskerk alsmede met de Plechelmuskerken van de omliggende dorpen Rossum, Deurningen en Saasveld, en met de Remigiuskerk te Weerselo."
(
visit link)
Eng
The Sint-Plechelmus Basilica is a Catholic church in the Overijssel city of Oldenzaal and one of 23 basilicas in the Netherlands. The church is dedicated to Saint Plechelmus, an Irish monk from the 8th century, whose feast day has been on since his canonization in the 10th century. July 15 is mentioned on the ecclesiastical calendar of the (medieval) diocese of Utrecht.Around this date, the patron saint's day in the Oldenzaal basilica is still gloriously celebrated.
The oldest parts of the existing building date from the mid and second half of the 12th century, but the history of the church goes back further. It is possible that the itinerant missionary Plechelmus founded a first church building here, dedicated to Pope Silvester, as early as the 8th century. In 954, Bishop Balderik of Utrecht founded a chapter in Oldenzaal, enlarged and renovated the existing Silvesterkerk, which is now dedicated to Plechelmus, who acquired the status of saint through the elevation of his relics. On this occasion Balderik had Plechelmus' relics transferred to the Oldenzaal church. Since then, the Plechelmuskerk in Oldenzaal had a high status; In the Middle Ages, for example, the chapter was one of four chapters outside the city of Utrecht that voted in episcopal elections.
Around 1150 the church was replaced by a new building in Romanesque style. The nave, north aisle, north transept and a choir bay of this church remain. The church was built of Bentheimer sandstone and clearly shows Westphalian and Saxon influences, with the so-called Saxon ciborium vault as a characteristic element. The Königslutter Cathedral in Königslutter near Helmstedt - the burial church of Emperor Lothair III - shows a number of striking similarities with the Oldenzaal Plechelmus Basilica; both church buildings have an identical floor plan of the celebration. In the interior of the Plechelmus, the alternating system was used, in which the central nave and side aisles are separated from each other by arches supported by alternating columns and piers. The three naves were vaulted with cross vaults.
Probably under Bishop Otto II of Lippe (1215-1227) the current tower with west choir was built, the fourth section of which was completed around 1250. The tower is considered part of the Roman Gothic style because of the early Gothic decorations. The fifth tower section was built around 1500. Between 1481 and 1500, the choir and south aisle in Gothic style were replaced. The south transept merged with the new side aisle and lost the gable end.
In the 17th century, the Reformation put an end to seven centuries of liturgy of the Plechelmus Chapter. The impressive chapter houses within the immunity of the Plechelmus were sold for demolition in the same century. From 1633 to 1810 the church building was used by the Protestant community of Oldenzaal, which neglected its maintenance due to the small number of members. After it was returned to the Catholics in 1810 at the hands of King Lodewijk Napoleon, who visited Twente in 1809, the monumental 15th-century rood screen was first demolished. Several restorations were needed to eliminate the overdue maintenance. The most important of these was the restoration from 1891 to 1900, under the direction of Jos Cuypers. The 17th-century Latin school above the north aisle, which had replaced the chapter house, disappeared, and the northern apse was reconstructed after the example of that on the southern transverse arm. Cuypers also had the original medieval plastering and painting of the interior - which after 1633 had become covered under layers of whitewash - completely cut away, so that the Bentheimer sandstone of all wall surfaces and pillars has become fully visible.
Last years
Coat of arms of the basilica, granted by Royal Decree of March 17, 2009.
In 1950 the church was granted the honorary title of basilica or basilica minor by decree of Pope Pius XII.
In March 2006, a large-scale campaign, which was partly thanks to the support of comedian Herman Finkers, was held to preserve the Basilica of St. Plechelmus as a parish church. Since 2010, the old basilica has been the parochial main church of the Sint-Plechelmus parish, which was established in that year: a merger of the old Plechelmus parish in the city of Oldenzaal with that of the Oldenzaal Maria, Antonius, Trinity and Emmaus Church as well as with the Plechelmuskerken of the surrounding villages Rossum, Deurningen and Saasveld, and with the Remigiuskerk in Weerselo."
(
visit link) Plechelmus Basilica