Toen de koepelgevangenis werd gebouwd was dit westelijk deel van Arnhem, op enkele villa’s na, nog grotendeels onbebouwd. In de loop van de twintigste eeuw ontwikkelde zich de woonwijk Lombok en kwam aan de oost- en de zuidzijde van het complex bebouwing. Deze huizen, overwegend arbeiders- en middenstandswoningen, zijn met de voorgevels gericht op het gevangenisterrein.
"Geschiedenis
Nederland kent slechts drie koepelgevangenissen: Arnhem, Breda en Haarlem. De Arnhemse inrichting is tussen 1882 en 1886 gebouwd naar een ontwerp van justitiearchitect (‘ingenieur-architect der gevangenissen en gerechtsgebouwen’) Johan Frederik Metzelaar. De aanleiding hiertoe was het nieuwe Wetboek van Strafrecht uit 1881 en de Gestichtenwet uit 1884, waarin bepaald werd dat ieder rechtsarrondissement (zoals Arnhem) een eigen huis van bewaring (een gevangenis voor gestraften die wachten op een plaatsing in een andere gevangenis) moest bezitten.
De bouw werd uitgevoerd door de aannemerscombinatie Brand uit Giessendam en P.P. Seret uit Sliedrecht voor de som van fl 521.198,00. Op 16 augustus 1886 werd de gevangenis geopend.
Het complex werd gebouwd volgens het nieuwe panopticon-principe (panopticon is Grieks voor alziend), dat de Britse rechtsgeleerde Jeremy Bentham in 1791 beschreef in zijn boek ‘Panopticon, or the Inspection House’. Vanuit het midden van het cirkelvormige complex konden de bewakers de gevangenen in de rondom gelegen cellenblokken bekijken. De gevangenen moesten zich constant in de gaten gehouden weten. In het oorspronkelijk ontwerp van Metzelaar stond een preekstoel op de centrale kiosk in de koepel. Zo werd de bouw van een kapel bespaard. In verband met de akoestiek bleek deze preekstoel in de praktijk niet te functioneren.
In 1888 besloot men daarom naast de koepel een vrijstaande kerk te bouwen, naar ontwerp van Willem C. Metzelaar, de zoon van Johan Frederik Metzelaar. Tegelijkertijd werden zes bewaarderswoningen gebouwd.
In 1981/82 werd de gevangenis deels gerenoveerd, zo werd de zinken koepel gerestaureerd en van een thermische isolatielaag voorzien.
In 1994 tot 1998 zijn een groot deel van de cellen gerenoveerd, is het nieuwe ketelhuis in het voorgebouw geïnstalleerd en is de nieuwe centraalpost gerealiseerd.
De volgende fase (1999-2001) betrof de nieuwbouw aan de zuidzijde van de koepel (hoek Wilhelminastraat/Alexanderstraat) voor zogenaamde gedetineerdengebonden functies en de renovatie en restauratie van de voormalige kapel.
Hierna (2002-2003) volgde de nieuwbouw aan de noordzijde, de renovatie en restauratie van het achtergebouw, de restauratie van het interieur van het koepeldak en de renovatie van de beide voorgebouwen aan de voorhof.
De laatste fase betrof de renovatie en restauratie van het vroegere entreegebouw met de historische poort, de restauratie van de rest van het interieur van de koepel en restauratiewerk aan het exterieur van de koepel. In de restauratie van de monumentale bouwdelen is gekozen voor herstel in de oorspronkelijke materialen en kleuren. Het totale werk is opgeleverd begin 2005.
De vloer van de koepel is als laatste deel van het project overlaagd, waarop door beeldende kunstenaar Anne Semler een figuratief kunstwerk van 2.200 m2 is aangebracht."
(
visit link)
In 2015 werd deze inrichting gesloten en een maand later wees het COA de voormalige gevangenis aan als opvangcentrum voor de vele vluchtelingen die de EU binnenkwamen. Inmiddels is het complex geregistreerd als rijksmonument en dient het nu als evenementenlocatie.
(
visit link)
Eng
When the dome prison was built, this western part of Arnhem, with the exception of a few villas, was still largely undeveloped. In the course of the twentieth century, the Lombok residential area developed and buildings were built on the east and south sides of the complex. These houses, mainly working-class and middle-class houses, have their fronts oriented towards the prison grounds.
"History
The Netherlands has only three dome prisons: Arnhem, Breda and Haarlem. The Arnhem institution was built between 1882 and 1886 to a design by the justice architect ('engineer-architect of prisons and court buildings') Johan Frederik Metzelaar. The reason for this was the new Penal Code of 1881 and the Gestichtenwet of 1884, which stipulated that each legal district (such as Arnhem) had to have its own detention center (a prison for prisoners waiting to be placed in another prison).
The construction was carried out by the contractor combination Brand from Giessendam and P.P. Seret from Sliedrecht for the sum of fl 521,198.00. The prison was opened on August 16, 1886.
The complex was built according to the new panopticon principle (panopticon is Greek for all-seeing), which British legal scholar Jeremy Bentham described in 1791 in his book 'Panopticon, or the Inspection House'. From the center of the circular complex, the guards could view the prisoners in the surrounding cell blocks. The prisoners had to be constantly monitored. In Metzelaar's original design, a pulpit was placed on the central kiosk in the dome. This saved the construction of a chapel. Due to the acoustics, this pulpit turned out not to function in practice.
In 1888 it was therefore decided to build a free-standing church next to the dome, designed by Willem C. Metzelaar, the son of Johan Frederik Metzelaar. At the same time, six custodian houses were built.
In 1981/82 the prison was partly renovated, the zinc dome was restored and provided with a thermal insulation layer.
In 1994 to 1998, a large part of the cells were renovated, the new boiler house was installed in the front building and the new central post was built.
The next phase (1999-2001) concerned the new construction on the south side of the dome (corner Wilhelminastraat/Alexanderstraat) for so-called prisoner-related functions and the renovation and restoration of the former chapel.
This was followed (2002-2003) by the new construction on the north side, the renovation and restoration of the rear building, the restoration of the interior of the domed roof and the renovation of the two front buildings on the forecourt.
The last phase involved the renovation and restoration of the former entrance building with the historic gate, the restoration of the rest of the interior of the dome and restoration work on the exterior of the dome. In the restoration of the monumental building parts, it was decided to restore the original materials and colours. The entire work was completed in early 2005.
As the last part of the project, the floor of the dome was overlaid, on which a figurative artwork of 2,200 m2 was applied by visual artist Anne Semler."
(
visit link)
This facility was closed in 2015 and a month later the COA designated the former prison as a reception center for the many refugees who entered the EU. The complex has now been registered as a national monument and now serves as an event location.
(
visit link)