"Het langgerekte PAKHUIS voor de opslag van kaas (tegenwoordig museum) en oorspronkelijk behorend bij het woonhuis van de kaashandelaar, werd in opdracht van kaashandelaar Leendert Feitsma gebouwd in 1905, vermoedelijk door de dorpstimmerman Durk Wijma. Het is opgetrokken in een functionele, Ambachtelijk-traditionele bouwstijl. De in een baksteen ingekerfde initialen S.A.Z 1905 doen vermoeden dat S.A. Zandstra de eerste steen heeft gelegd.
De bouw van een dergelijk pakhuis werd noodzakelijk door de toenemende productie van kaas in de zuivelfabrieken. De kazen konden niet langer in het huis van de kaashandelaren worden opgeslagen om te rijpen, waardoor dezen zich genoodzaakt zagen zelfstandige pakhuizen te bouwen. De architectuur van deze pakhuizen week niet af van de gebruikelijke; de inrichting, isolatie- en ventilatie-mogelijkheden wel.
Het pakhuis ligt aan de vaartzijde enigszins teruggerooid ten opzichte van het naastgelegen, eveneens van rijkswege beschermde woonhuis (Terp 35), terwijl aan de wegzijde het (niet van rijkswege beschermde) oostelijke pakhuis en het grote pakhuis op dezelfde rooilijn liggen. Beide pakhuizen zijn van elkaar gescheiden door een (nu gedeeltelijk volgebouwd) steegje.
Het pakhuis is gebouwd op de plaats van een vroegere opvaart en de daaraan gelegen kamerwoningen, die in 1901 werden gesloopt. In 1930 is de houten vloer van de begane grond vervangen door een betonvloer door dorpstimmerman Taeke Hogendorp.
Het pand is tot in de jaren '60 gebruikt als kaaspakhuis, daarna als opslagruimte voor een vervoersmaatschappij. Het pand is in 1985 verkocht, gerestaureerd (waarbij de gevel is gegritstraald) en ingericht als museum.
Het INTERIEUR is niet meer oorspronkelijk en valt derhalve buiten de bescherming van rijkswege.
Omschrijving
Het kaaspakhuis heeft een rechthoekige plattegrond met een oppervlak van 6 x 18 m. Het is opgetrokken in twee bouwlagen uit gele baksteen, verlevendigd met rode, strengpersbaksteen als neggeblokken en strekbogen of rollagen, respectievelijk in de voor- en zijgevel boven de licht- en deuropeningen. Het metselwerk in staand verband is afgevoegd met een dagstreep. Het pand wordt gedekt door een zadeldak tussen topgevels; de dakschilden zijn belegd met gesmoorde, gegolfde Friese pannen, waarbij in het zuidelijk dakschild in roodbruine, gegolfde Friese pannen het woord KAASHANDEL is aangebracht.
De voorgevel is symmetrisch ingedeeld: de middenas bestaat uit (boven elkaar geplaatst): de toegangsdeur, een deur op de verdieping en een halfrond gebogen gietijzeren raam in de zolderverdieping. De deuren hebben aan weerszijden een getoogd H-venster met diefijzers in boven en onderramen. De houten deur- en raamkozijnen zijn gebiljoend en de deurpanelen hebben een diagonale beplanking.
De topgevel heeft een gemetselde waterlijst, die rust op een gemetselde bloklijst van rode strengpersbaksteen.
In de zuidelijke zijgevel zijn op regelmatige afstand acht lichtopeningen aangebracht in de eerste en twee bouwlaag. De houten kozijnen zijn gebiljoend en de ramen hebben diefijzers, met uitzondering van de twee meest westelijke vensters op de verdieping met een vierruits roedenverdeling.
De achtergevel is identiek aan de voorgevel ingedeeld: de middenas bestaat uit (boven elkaar geplaatst): een dubbele deur; een deur op de verdieping en een halfrond gebogen gietijzeren raam in de zolderverdieping. In twee kopse bakstenen, imitatie neggeblok, aan de rechterzijde van de dubbele deur zijn in baksteen de opschriften gekerfd: S.A.Z. 1905. De deuren hebben aan weerszijden een getoogd H-venster met diefijzers in boven en onderramen. De houten deur- en raamkozijnen zijn gebiljoend en de deurpanelen hebben een diagonale beplanking.
In de noordgevel zitten op regelmatige afstand van elkaar en voor zover niet oversneden door aanbouwen, 10 gietijzeren, getoogde negenruits venster, waarvan het bovenste gedeelte kantelbaar is.
Waardering
Het kaaspakhuis (tegenwoordig museum) gebouwd in 1905 in opdracht van Leendert Feitsma, kaashandelaar, vermoedelijk door de dorpstimmerman Durk Wijma, in een functionele, Ambachtelijk-traditionele architectuur, is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling, namelijk de bloei van de kaashandel in het begin van de 20ste eeuw als gevolg van de opkomst van de zuivelfabrieken;
- als voorbeeld van de traditionele, ambachtelijke pakhuisarchitectuur;
- vanwege de bijzondere situering, verbonden met een ontwikkeling in het dorp Wommels, namelijk de kaashandel;
- als essentieel object deel uitmakend van een historisch gegroeid complex;
- vanwege de historisch-ruimtelijke relatie van het pakhuis met land- en waterwegen, in het bijzonder door de ligging bij de loskade;
- vanwege de redelijke mate van herkenbaarheid van het exterieur."
(
visit link)
Eng
"The elongated WAREHOUSE for the storage of cheese (nowadays a museum) and originally belonging to the cheese merchant's home, was built on behalf of cheese merchant Leendert Feitsma in 1905, probably by the village carpenter Durk Wijma. It is built in a functional, artisanal building. traditional architectural style. The initials S.A.Z 1905 carved into a brick suggest that S.A. Zandstra laid the foundation stone.
The construction of such a warehouse became necessary due to the increasing production of cheese in the dairies. The cheeses could no longer be stored in the cheese merchants' homes to ripen, which forced them to build independent warehouses. The architecture of these warehouses did not deviate from the usual; the design, insulation and ventilation options are.
On the canal side, the warehouse is slightly set back compared to the adjacent, also nationally protected house (Terp 35), while on the road side the (not nationally protected) eastern warehouse and the large warehouse are on the same building line. Both warehouses are separated by a (now partially built-up) alley.
The warehouse was built on the site of a former canal and the adjacent rooming houses, which were demolished in 1901. In 1930, the wooden floor of the ground floor was replaced by a concrete floor by village carpenter Taeke Hogendorp.
The building was used as a cheese warehouse until the 1960s, then as a storage space for a transport company. The building was sold in 1985, restored (the facade was grit-blasted) and converted into a museum.
The INTERIOR is no longer original and therefore falls outside the protection of the national government.
Description
The cheese warehouse has a rectangular plan with an area of ??6 x 18 m. It is built in two floors of yellow brick, enlivened with red, extruded brick as wedge blocks and stretcher arches or roll layers, in the front and side facades above the light and door openings respectively. . The masonry in vertical bond is finished with a day line. The building is covered by a gable roof between gables; the roof shields are covered with braised, corrugated Frisian tiles, with the word KAASHANDEL in red-brown, corrugated Frisian tiles in the southern roof shield.
The front facade is symmetrically divided: the central axis consists of (placed one above the other): the entrance door, a door on the first floor and a semi-circular curved cast iron window in the attic floor. The doors have an arched H-window on either side with thief irons in the top and bottom windows. The wooden door and window frames are painted and the door panels have diagonal planking.
The top facade has a masonry water molding, which rests on a masonry block molding of red extruded brick.
In the southern side wall, eight light openings have been installed at regular intervals in the first and second floors. The wooden frames are tiled and the windows have thief irons, with the exception of the two westernmost windows on the first floor with a four-pane division.
The rear facade is identical to the front facade: the central axis consists of (placed one above the other): a double door; a door on the first floor and a semi-circular curved cast iron window in the attic. In two end bricks, imitation negge block, on the right side of the double door the inscriptions are carved into the brick: S.A.Z. 1905. The doors have an arched H-window on either side with thief irons in the top and bottom windows. The wooden door and window frames are boarded and the door panels have diagonal planking.
In the north facade there are 10 cast-iron, arched nine-pane windows, the upper part of which can be tilted, at regular intervals from each other and where not overcut by extensions.
Valuation
The cheese warehouse (nowadays a museum) built in 1905 on behalf of Leendert Feitsma, cheese merchant, probably by the village carpenter Durk Wijma, in a functional, traditional-traditional architecture, is of general cultural-historical and architectural-historical importance:
- as a special expression of a socio-economic development, namely the flourishing of the cheese trade at the beginning of the 20th century as a result of the rise of dairies;
- as an example of traditional, artisanal warehouse architecture;
- because of the special location, linked to a development in the village of Wommels, namely the cheese trade;
- as an essential object, part of a historically developed complex;
- because of the historical-spatial relationship of the warehouse with land and waterways, in particular because of its location near the unloading quay;
- because of the reasonable degree of recognisability of the exterior."
(
visit link)